Alternatieve geneesmiddelen

Posts Tagged ‘waterdampdestillatie’

Het bereiden van etherische oliën

Etherische oliën zijn vloeibare bestanddelen van geurende planten, die weliswaar onder ‘olie’ gerubriceerd worden, maar een hele andere samenstelling hebben als gewone plantenoliën, zoals zonnebloemolie of amandelolie. Het zijn heel vluchtige stoffen, die in tegenstelling tot andere olieën geen vetvlek achterlaten op bv. vloeipapier. Ze zijn slecht oplosbaar in water, maar kunnen voortreffelijk opgelost worden in vette olie of alcohol met een hoog percentage. Ze zijn ook geschikt om te gebruiken in een geurlamp.

In de planten komen ze als minuscule oliedruppeltjes voor, die in en soms op het plantenweefsel zitten. Vaak bevinden ze zich in een specifiek deel van de plant in hoge concentraties. Sommige planten produceren verschillende oliën in verschillende plantdelen. Uit de sinaasappelboom zijn bv. drie verschillende essences te maken: sinaasappelschilolie, sinaasappelblaadjesolie en sinaasappelbloesemolie.

Om de etherische oliën te winnen worden – afhankelijke van de oplosbaarheid en het deel van de plant dat daarvoor gebruikt wordt – verschillende methodes gebruikt.

Waterdampdestillatie

De meest gebruikte productiewijze is de waterdampdestillatie. Hierbij wordt kleingemaakt plantenmateriaal in de destilleerkolf op een rooster gelegd. Van onder af wordt waterdamp toegevoegd, die de etherische olie uitdampt en meeneemt. In de aansluitende condensator, een smaller wordende met water gekoelde buis, wordt de essencehoudende damp opgevangen en in een opvangvat geleid, dat water bevat. De bewaard gebleven olie is in de regel lichter dan water en zwemt aan de oppervlakte. De olie hoeft nu alleen nog maar afgeschept te worden of in een Venetiaanse fles gescheiden worden.

Om een goede kwaliteit te houden, moet het destilleren langzaam doorgevoerd worden, zodat ook de aromatische bestanddelen van de plant die moeilijk verdampen in de essence overgaan. Hoge druk en te grote hitte kunnen afzonderlijke inhoudsstoffen vernietigen en daardoor tot een duidelijke vermindering van kwaliteit leiden.

Enfleurage

Enfleurage is een methode om zeer fijne en moeilijk te isoleren bloesemolie te winnen, hetgeen niet door waterdampdestillatie te realiseren valt. Hierbij worden de tere, vers geplukte bloesems afzonderlijk naast elkaar op boter of varkensvet gelegd, dat eerder op een glasplaat uitgesmeerd is. Daar bovenop wordt een tweede, aan twee zijden van vet voorziene glasplaat gelegd. In totaal komen 5 tot 10 van zulke lagen over elkaar te liggen. De bloesems worden voor een deel dagelijks gewisseld; een proces dat zich vaak gedurende enkele weken herhaalt, totdat het vet met de etherische olie van de bloesems verzadigd is. Met behulp van alcohol wordt deze olie uit het vet geabstraheerd. De alcohol wordt tenslotte door verdamping verwijderd.
Dit procédé is buitengewoon bewerkelijk en wordt vandaag de dag alleen nog maar bij zeer waardevolle bloesems (als jasmijn en roos) uitgevoerd. De op deze wijze ontstane essentiële oliën zijn overeenkomstig duur.

Winning met behulp van chemische oplosmiddelen

Beduidend simpeler en veel goedkoper is de winning door chemische oplosmiddelen, die inmiddels de enfleurage verregaand vervangen heeft. De plantenbestanddelen worden voorzien van een oplosmiddel en verwarmd. Wanneer de etherische olie volledig opgelost is, wordt het oplosmiddel vacuüm afgedestilleerd. Net als bij de enfleurage blijft in eerste instantie een zalfachtige massa over, die concrete genoemd wordt. Door het afscheiden van de plantenwas met alcohol wordt uiteindelijk het absolue verkregen.
Deze methode is niet geheel probleemloos, omdat het bij de gebruikte oplosmiddelen deels om zeer giftige substanties gaat, zoals hexaan, petrolether de chloorkoolwaterstof tetrachlormethaan, die helaas niet volledig verwijderd kunnen worden. De op deze wijze geproduceerde oliën mogen onder geen enkele voorwaarde voor inwendig gebruik dienen.

Koude persing

Etherische oliën uit vruchtenschillen (bv. sinaasappel-, mandarijn-, citrus- en grapefruitolie) worden door het proces van koude persing gewonnen. Bij deze methode mag geen hitte als hulpmiddel gebruikt worden, omdat daardoor belangrijke bestanddelen van de essence vernietigd worden.
Helaas komen bij het koud persen soms ook eventuele resten van bestrijdingsmiddelen in de essence. Op grond hiervan is het raadzaam bij citrusoliën alleen maar vruchten te gebruiken die biologisch zijn verbouwd.

Vanwege hun lichtgevoeligheid worden essentiële oliën in donkere flesjes geleverd. Extreme temperaturen schaden de stoffen, de citrusoliën het meest. Bewaren voor langere tijd: in de koelkast.